दमक । प्रदेश नम्बर १ ले प्रदान गर्ने नवोदित भाषा, साहित्य, कला र संस्कृति स्रष्टा सम्मान पुरस्कार –२०७९ बाट रंगकर्मी चेतन आङथुपो पुरस्कृत तथा सम्मानित हुने भएका छन ।
हरेक बर्ष प्रदेश १ भित्रका भाषा, साहित्य, कला र संस्कृतिको क्षेत्रमा अनवरत रुपमा योगदान पु¥याएका आधारमा पर्यटन तथा संस्कृति मन्त्रालयले प्रदान गर्ने सो पुरस्कारबाट इलाम जिल्ला चुलाचुलीमा रहेर डेढ दशक भाषा, साहित्य तथा रंगमञ्चमा निरन्तर योगदान गरि रहेका स्रष्टा चेतन आङ्थुपो पुरस्कृत तथा सम्मानित हुने भएका हुन् ।
बिं.सं. २०६० साल देखिनै आङ्थुपोले परम्परागत नाट्य शैलीमा अभिनय गर्दै रंगमञ्को यात्रा शुभारम्भ गरेका थिए ।
आङथुपोले ‘अमर ज्योति’, ‘आर्दश जीवन’, ‘मुटुुको ब्यथा’ जस्ता नाटकहरुमा अभिनय गर्दै आफुलाई अव्वल सावित गरेका थिए । आङ्थुपो द्वारा निर्देशित ‘परिवर्तन’(२०६५) नामक पहिलो सडक नाटकबाट चुलाचुलीको भौगोलिक परिवेशमा नाटक क्षेत्रको नयाँ शैली प्रवेश भएको थियो ।
साहित्यको विद्यार्थी भएता पनि समाजलाई थप मनोरञ्जन प्रदान गर्न श्रब्य दृश्य अन्तर्गत नाटक रोजेको बताउछन चेतन । उनले भने – ‘म साहित्यको विद्यार्थी , मलाई जतिवेला श्रव्य सिर्जनाहरुले समाज प्रति अर्थात् गाउँको परिवेशलाई ध्यान आर्कषण नगरेको होकी जस्तो लागेर मैले समाजलाई सजिलो र थप मनोरञ्जन दिने माध्यम खोजे त्यो माध्यम नै नाटक थियो । मैले नाटक मार्फत समाजलाई हाम्रो कथा अनि कविता सजिलै दृश्य मार्फत बुझाउन सकिने भएकाले नाटक नै रोजे र यहि काम गर्दै आएको हुँ ।’
आङ्थुपो आफू मात्र रंगमञ्चमा रमाएनन उनले सयौं युवा युवतीहरुलाई सपना देखाए अनि रंगमञ्चमा बाँच्न सिकाए । उनले कला मार्फत समाजलाई सधै विकृती र विसङ्गतीको बिरुद्ध सचेत मात्र बनाएनन कुलतमा फसेका युवाहरुलाई सिर्जनशील सम्म बनाउन भ्याए ।
सुरुवाती समयमा निकै चुनौती र संघर्षपुर्ण यात्रा रहेको बताउछन उनी । उनी थप्छन् – ‘मानिसहरुले हामिलाई काम नभएको र बौलाहाहरु सम्म भन्न पाए तर खुसी लाग्छ आज त्यही भिड नाटकको टिकट काट्न घण्टौ ढोकामा पर्खी रहेका हुन्छन । हामिलाई त्यस बखतको घाम पानीले बेपर्वाह उर्जा दिन्थ्यो । कहिले घरको आँगन त कहिले खेतको वारि अनि कहिले खोलाको बगरमा रमाउथ्यो हाम्रो अभिनयको भुतहरु ।
घर बाट लुकेर ल्याएको चिउरा र नुन खोर्सानी संग कयौं भोक मेटिन्थ्यो त कहिले भोकको उर्जालाई अभिनयमा परिणत गरेर रमाएको सुनाउँमछन् ।
बिं.स. २०६६ सालमा उनीद्वारा निर्देशित बाल श्रमिकहरुको विषयमा ‘मानेको एउटा देश’ नाटक गर्दा, स्थानीय विधालयका शिक्षकहरुले नाटकलाई विधालयमा प्रतिवन्ध लगाएको सम्झन्छन अनि २०६७ सालमा ‘आवरणको युग बोल्छ’ नाटक गर्न १२ घण्टा पैदल यात्रा गरेर झापा, मोरङ, इलाम र पाँचथर गरि चार जिल्ला पुगेको सम्झन्छन ।
उनी थप्छन बिगतले सधै मलाई झक्झक्याइ रहन्छ । राम्रो काम गर्ने उर्जा दिई रहन्छ । ‘आवरणको युग बोल्छ’ नाटक प्रदर्शन गरि रहदा झापामा कयौ घण्टा हिरासतमा थुनिएका थियौ । हामिले आफ्नै समूह बाट ‘नयाँ बाटो नयाँ पाइला’ पत्रीका निकाल्ने गर्थ्यौ र दिनभरको तातो घाममा बजार बाट फर्कने मान्छे कुरेर बस्थ्यौ । कतिले पाँच रुपैयाँमा किनेर लग्थे र धेरै जसो किन्न मान्दैनथे । उनिहरुलाई हामी ‘सक्नु हुन्छ भने पैसा दिनुस सक्नु हुन्न भने फ्री मा लगेर पढिदिनुस“ भनेर दिई पठाउथ्यौ ।’
आङ्थुपोकै नेतृत्वमा चुलाचुलीमा अहिलेको नाट्य शैली ‘ब्लाक बक्स’ भित्र्याइएको थियो । बिं.सं २०७० मंसिर १९ गते उनी द्वारा निर्देशित नाटक ‘किपोट’ मार्फत चुलाचुलीले नाटकको नयाँ स्वाद चाखेको थियो ।
हाल सम्म आङ्थुपोद्वारा लिखित तथा निर्देशित २ दर्जन भन्दा बढी नाटकहरु मञ्चन भएका छन । जस मध्ये डेढ दर्जन सडक नाटक रहेका छन् भने किपोट (२०७०), सुुविउ चरी (२०७१), देवाङ्सी राजा (२०७३), खाल्डो (२०७४), माङगेन्ना (२०७६) रिठ्ठुु (२०७७) र सिमिक्वा (२०७९) उनी द्वारा लिखित तथा निर्देशित ‘ब्लाक बक्स’का स्टेज नाटक हरु थिए ।
जसमध्ये नेपाल संगित तथा नाट्य प्रज्ञा प्रतिष्ठानद्वारा आयोजित राष्ट्रिय नाटक महोत्सवमा देवांसी राजा (२०७३), खाल्डो (२०७४) र सिमिक्वा (२०७९) छनौटमा परि मञ्चन भएको थियो भने २०७६ मा आयोजित नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय नाट्य महोत्सवमा ‘माङगेन्ना ’ नाटक मञ्चन भएको थियो ।
‘डर्जन मर्डर ग्रुप’ देखि ‘नयाँ बाटो नया पाइला नाट्य समूह’ र हाललाई ‘चुलाचुली रंगमञ्च’ का संस्थापक अध्यक्ष समेत रहेका आङ्थुपोले विभिन्न म्युजिक भिडियो लगायत ‘ सेवारो बाजे’ नामक वेव सिरिज निर्देशन गरिसकेका छन ।
बि.सं. २०४३ फाल्गुण ५ गते इलामको चुलाचुली ४ स्थित शान्ती चौकमा जन्मिएका आङ्थुपोले साहित्य विदामा विभिन्न संयुक्त कृतीहरु प्रकाशित गरेका छन भने ‘नयन प्रीती ‘नामक लघु उपन्यास उनको प्रकाशित कृति हो । यश संगै उनी विभिन्न साहित्यिक संस्थाहरुमा आवद्ध समेत रहेका छन ।
उनी पत्रकारिताको क्षेत्रमा पनि आफ्नो अलग्गै पहिचान बनाइसकेका ब्यक्ती हुन । ‘चुलाचुली मिडिया’ उनी द्वारा सञ्चालित मिडिया कम्पनी हो भने अन्य थुप्रै पत्रीका लगायत अनलाइन पत्रीकाहरुको सम्पादक समेत रहेका छन ।
मण्डला थिएटर नेपाल, काठमाण्डौं बाट २०६४ र २०७५ मा भएको दुई बर्षे नाट्य कोर्स गरेका उनी पन्ध्र दिने आदिवासी फिल्म स्क्रिप्ट लेखन गरेको अनुभव र विभिन्न नाट्य संस्थाहरुसंग सहकार्यमा काम गरेको लामो अनुभव बताउछन ।
उनी लगायत प्रदेश नं १ बाट जम्मा १९ जना स्रष्टा पुरस्कृत तथा सम्मानित हुने प्रदेश सरकारले जानकारी गराएको हो ।
स्रष्टा सम्मानका लागि मन्त्रालयद्वारा गठित छनौट समितिले नाम छनौट गरेको आधारमा सम्मान गर्न लागिएको पर्यटन तथा संस्कृति मन्त्रालयका संस्कृति तथा पुरातत्त्व शाखाले जानकारी दिएको हो ।
स्रष्टाहरुलाई नगद राशी सहित सम्मान समारोह आउँदो असार २७ गते मंगलबार विराटनगरस्थित आरोहण गुरुकुलमा हुनेछ ।